Een open brief aan Rob de Wijk
De aantijging “selectieve verontwaardiging” betreffende Israël en Gaza is een vorm van propagandistische manipulatie
Geachte heer de Wijk,
Als fan speelde ik al langer met de gedachten u aan te schrijven met een woord van dank.
Middels uw podcast, die ik bijna dagelijks volg, heeft u wat mij betreft duidelijk gemaakt dat u behoort tot de allerbeste geopolitieke analisten. Als een van de weinige analisten duidt u gebeurtenissen van geopolitiek belang door dezen te contextualiseren.
U informeert betreffende de geschiedenis die heeft geleid tot een gebeurtenis en plaatst deze in het bredere perspectief dat noodzakelijk is voor een correct begrip, zijnde het perspectief van de geopolitieke strijd tussen naties om macht en invloed. Verder heeft u de bijna unieke capaciteit om een gebeurtenis vanuit de verschillende geopolitieke perspectieven te bekijken. Niet alleen die van de Verenigde Staten en Europa, maar ook die van China, Rusland, India, enzovoorts.
De waarde hiervan is mij zeer duidelijk. U leidt de mensen tot voorbij de initiële emotionele reactie, waardoor u hen beschermt tegen misleiding. Hierna stelt u hen in staat om gebeurtenissen echt te begrijpen, en op basis van feiten een eigen oordeel te vellen. Een woord van dank is daarvoor op zijn plaats.
Uw meest recente column, getiteld “Eenzijdige morele oproepen passen niet (meer) in deze wereld” heeft me aangezet om eindelijk mijn intentie in een daad om te zetten, en u te danken. Maar, ook om een woord van goedbedoelde zorg uit te spreken. Want deze column was, naar mijn bescheiden mening, niet van uw gebruikelijke niveau.
In deze column bekritiseert u de “selectieve verontwaardiging” omtrent Israel’s oorlog in Gaza. U zegt, “Waarom die focus op Gaza? Waarom zien we geen continue protesten voor Russische ambassades? Echt, de Russische invasie in Oekraïne is even erg en raakt bovendien de veiligheid van heel Europa. Dat doet de Gaza-oorlog niet. Protesteer ook eens tegen de illegale aanvallen van de Houthi’s op schepen in de Rode Zee. Die hebben geen boodschap aan de rechtsregel Mare Liberum, ‘de vrije zee’. Protesteer ook eens tegen Iran waar de opperste religieuze leiders aansturen op een grote oorlog in het Midden-Oosten door de Houthi’s en andere strijdgroepen openlijk te steunen en aan te sturen.”
Twee zaken verbaasden me in uw betoog.
Ten eerste herinnerde deze mij aan hetgeen ik regelmatig aan pro-Israëlische geluiden tegenkwam op sociale media aan het begin van Israël’s aanval op Gaza. Deze geluiden probeerden het punt te maken dat de kritiek van – in hoofdzaak destijds – moslims op deze aanval een uiting van hypocrisie was, omdat de moslims niets zouden hebben gezegd tegen bijvoorbeeld de oorlog van Saoedi-Arabië in Jemen of de burgeroorlog in Syrië, waarbij veel burgerslachtoffers zijn gevallen. Nu moet ik bekennen dat ik niet helemaal onwetend ben betreffende de geopolitiek.
Ik ben ook redelijk bekend met hetgeen men tegenwoordig communicatie noemt, maar wat vroeger nog propaganda heette, omdat, zoals u ook zo vaak zegt, dit een instrument in de geopolitieke conflictvoering is. Als gevolg hiervan kon ik dit pro-Israëlische narratief destijds herkennen als de gaslighting-propaganda die het is.
Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij de pleger, de gaslighter, erop uit is om het slachtoffer te laten twijfelen aan diens eigen verstand en perceptie van de realiteit. Volgens de psychologische literatuur omvat wordt met een aantal kenmerkende stappen. De eerste is het staalhard ontkennen van de feiten en de waarnemingen van het slachtoffer met opmerkingen zoals ”Dat is nooit gebeurd!” en “Je verzint het allemaal!”, of, heel populair tegenwoordig, “Dat is propaganda!”. De tweede is een aantijging als tegenreactie, zoals “Je bent gek aan het worden!”, “Je probeert me te manipuleren!”, of, ook populair tegenwoordig, “Je bent een apologeet van terroristen!”. Een typische derde reactie is het verspreiden van geruchten betreffende het mentale welzijn of karakter van het slachtoffer. Het doel van deze gaslighting is om het slachtoffer zodanig te verwarren, en sociaal te isoleren, dat deze bang wordt om morele oordelen aan te nemen of uit te spreken. Waardoor de gaslighter de ruimte wordt gelaten om de immorele daden te doen die deze wil.
Het “selectieve verontwaardiging” betoog tegen mensen die kritiek uiten op Israël’s oorlog in Gaza is duidelijk een vorm van gaslighting. Het volgt precies de bovenstaande stappen, en heeft duidelijk ten doel kritiek op Israël te doen verstommen, danwel diens invloed op de samenleving te beperken. Het volledige pro-Israëlische gaslighting narratief is namelijk als volgt: “Ik ben een democratie! (Al kun je zien dat de Palestijnen in Israël niet dezelfde rechten hebben als joden, en racistisch bejegend worden.) Ik heb het meest morele leger in de wereld dat geen misdaden begaat! (Al staat het internet vol met video’s die het tegendeel bewijzen.) Hoe durf je te beweren dat ik een misdaad bega! Dat is antisemitisch! (Met andere woorden, er is iets mis met jouw intenties.) Je zei ook niets toen dit-en-dat gebeurde! (Met andere woorden, je bent een hypocriet die zich moet schamen, zijn mond moet houden en genegeerd moet worden.)”
Daar u ongetwijfeld welbekend bent met de gaslighting propagandatechniek, verbaasde het mij ten zeerste dat u, als analist, van een propagandatechniek gebruikmaakte in uw column.
Het tweede dat mij verbaasde in uw meest recente column was diens irrationaliteit.
Het “selectieve verontwaardiging” betoog tegen mensen die kritiek uiten op Israël’s oorlog in Gaza is fundamenteel irrationeel. Volgens de regels van de ratio is het namelijk in het geheel niet zo dat iemand die zich niet uitgesproken heeft tegen een specifieke immorele daad, daarmee het recht verloren heeft om zich uit te spreken tegen iedere andere immorele daad. Juist het tegendeel is waar, zelfs.
Het beste dat de NSB’er kan doen die zich in de Tweede Wereldoorlog niet uitsprak tegen de Nazi’s, of die de Nazi’s misschien zelfs ondersteunde, is niet voortaan zijn mond houden, maar zich juist meer uitspreken tegen het fascisme en zich extra inspannen in het bestrijden van het fascistische gedachtegoed!
Verder gebruikt u een aantal argumenten in uw “selectieve verontwaardiging” betoog die ingaan tegen de feiten. U kunt de moslims in Nederland er niet van beschuldigen dat zij zich niet tegen de Russische invasie van Oekraïne hebben uitgesproken. Wij zijn immers ook onderdeel van de Nederlandse bevolking en als zodanig feitelijk onderdeel van het volk wiens overheid Oekraïne zowel diplomatiek als financieel en materieel ondersteund heeft.
Te meer daar de moslims in Nederland zich als gemeenschap niet tegen deze steun hebben uitgesproken.
In het bijzonder uw opmerking dat de moslims zich tegen de aanvallen van de Houthi’s op schepen in de Rode Zee uit moeten spreken, als voorwaarde voor het kritiek mogen hebben op Israël’s oorlog tegen Gaza, raakt kant noch wal. De acties van de Houthi’s zijn immers, zoals u ook weet, een reactie op Israël’s oorlog tegen Gaza. En voor het verstand is het duidelijk dat in geval van actie en reactie eerst de actie veroordeeld hoort te worden, en daarna pas de reactie. Niet andersom, zoals u suggereert.
Ik moet hierbij ook opmerken dat u suggereert dat de acties van de Houthi’s vergelijkbaar zijn met de acties van Israël in Gaza. Dit is mogelijk uw meest misplaatste opmerking. Het recente tussenvonnis van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag zegt immers dat de manier waarop Israël nu opereert in Gaza mogelijk een schending van het Genocideverdrag is. Oftewel, Israël’s daden in Gaza zijn volgens het internationale recht mogelijkerwijs genocidaal. Nu, het is toch voor iedereen duidelijk dat dit van een volledig andere categorie misdaden is dan schendingen van het Mare Liberum? En het is toch volstrekt vanzelfsprekend dat op mogelijkerwijs genocidale daden met de meest uitgesproken en intense vorm van protest gereageerd wordt? Ja, zelfs hoort te worden!
Ik denk dat dit volstaat om duidelijk te maken dat uw meest recente column helaas niet van uw gebruikelijke hoge niveau is, geïnformeerd en informerend.
Zou deze column van een andere geopolitieke analist zijn geweest, dan zou ik deze hebben beoordeeld als een voorbeeld van propaganda. Een poging om de mensen te manipuleren en te misleiden, zodat de publieke opinie Israël zal toestaan om immorele daden te begaan. Bij u, echter, kan ik me geen kwade intentie inbeelden. Meer waarschijnlijk in uw geval, denk ik, is dat u onbewust beïnvloed bent geraakt door pro-Israëlische propaganda. U beweegt immers in de elite geopolitieke kringen waar de narratieven van de Verenigde Staten en Israël domineren.
Laat mij daarom duidelijk maken dat, naast het uitspreken van een woord van dank voor uw werk, mijn doel met deze brief niet is om u te bekritiseren voor uw meest recente column. Middels uw podcast, uw verspreiding van feiten en inzichten, heeft u mij geholpen om mijzelf te beschermen tegen propaganda. Ik wil u middels deze brief dezelfde dienst bewijzen en u attenderen op het feit dat u met uw meest recente column propaganda heeft helpen verspreiden.
Laat mij eindigen met een blik op het deel van uw meest recente column waar ik wel volledig achter sta. Dit is uw slotopmerking, “Wordt het niet eens tijd dat er voor vrede in het algemeen wordt geprotesteerd?”. Als moslim kan ik niet anders dan me hier helemaal bij aansluiten. Islam betekent immers ook “vrede”. Echter, als geopolitieke realist, net als u, merk ik op dat blijvende vrede enkel gerealiseerd kan worden door middel van de verspreiding van rechtvaardigheid. In de woorden van dr. Martin Luther King, “True peace is not merely the absence of tension: it is the presence of justice”. Ik hoop, derhalve, dat u uw toekomstige columns zult gebruiken voor het tot stand brengen van de rechtvaardigheid die nodig is om een einde aan oorlogen te maken. En laat ik volstrekt eerlijk en transparant met u zijn: naar mijn inschatting kunnen de geopolitieke strategieën en beleidsvisies die uw (voormalige) werkgevers en collega’s in de Verenigde Staten, Israël en de NAVO erop nahouden, onmogelijk beschreven worden als “bakens van rechtvaardigheid”.
Met de meest vriendelijke groet,
Abdullah as Siddiq
