In vele delen van de wereld is het zorgstelsel de weg van meer markt en meer concurrentie gaan bewandelen door de sterke privatisering van dit stelsel. Bij het leveren van gezondheidszorg wordt hierbij het commerciële spel centraal gesteld[1]. Het invoeren en handhaven van de privatisering van de zorg, bij gebrek aan aanwijzingen van het voordeel en aanwezigheid van de negatieve effecten, tonen aan dat het doorzetten van de privatisering primair het gevolg is geweest van een doorgeslagen (kapitalistische) ideologie.
Marktwerking maakt de zorg niet goedkoper, maar juist duurder. Uit veel onderzoeken[2] is gebleken dat de kosten van de zorg toenemen bij meer marktwerking. Dit valt onder meer te verklaren door meer bureaucratie, hogere vergoedingen aan managers en winstgerichtheid. Dit is vooral het geval bij de zorgverzekeraars, waar keiharde salesmanagers hun uiterste best doen om de tarieven, voor de door zorginstellingen geleverde zorgverlening, zo laag mogelijk te houden. Er worden afspraken gemaakt om het totaal aan geleverde zorg te beperken tot een maximum (om de kosten in toom te houden) en bij overschrijding van dergelijke plafondafspraken betaalt een zorginstelling de extra kosten uit eigen zak. Dit marktprincipe houdt in dat zoveel mogelijk zorg geleverd moet worden tegen een zo laag mogelijke prijs. Het risico is dan groot dat er bezuinigd wordt op kwaliteit, scholing en arbeidsomstandigheden van het personeel.
Vanuit islamitisch perspectief is bovenstaande niet onderhevig aan discussies waarbij de voordelen en nadelen van het wel of niet privatiseren van zorgverlening het onderwerp betreft. Islam is duidelijk wat betreft de primaire behoeften van de mensen die wonen in een islamitische staat, namelijk dat zorg nooit geprivatiseerd zou mogen worden. Allah is Degene aan wie alles als bezit toebehoort en Hij (swt) is Degene die de mens toestemming heeft gegeven Zijn bezit te gebruiken.
Derhalve wordt bezit in Islam gereguleerd door de Schepper. Hij bepaalt welke diensten/producten gebruikt kunnen worden ter consumptie, wat er benut mag worden en wat er geruild mag worden. In Islam is (privaat) bezit van sommige zaken toegestaan en van andere niet. Een voorwaarde voor bezit is dat het niet conflicteert met de belangen van de samenleving of de belangen van een individu in de samenleving. Hieruit vloeit het onderscheid tussen privaat en publiek bezit voort. Een feit kan enkel tot privaat bezit verworden indien zowel toestemming voor eigendom is verleend door de Schepper (doordat dit vanuit islamitisch perspectief toegestaan is te bezitten) en dit bezit niet conflicteert met de belangen van de samenleving of met de belangen van een individu in de samenleving[3].
De privatisering van de zorg, zorgt er in veel landen voor dat de toegang tot (goede) zorgverlening voor individuen in de samenleving onbetaalbaar en dus onbereikbaar wordt. Het inschakelen van noodhulp (bijvoorbeeld de ambulance inschakelen) wordt voorafgegaan aan de afweging of de noodkreet van een bepaald individu urgent genoeg is om hier de nodige kosten voor te maken. Dit is een duidelijke overtreding van de voorwaarde die vanuit Islam wordt gesteld, namelijk dat privaat bezit op “zorg” conflicteert met de belangen van de samenleving en het individu.
Islam beslecht de kapitalistische discussie over wel of niet privatiseren met de duidelijke stelregels met betrekking tot het maatschappelijk belang van toegang tot (goede) zorgverlening. Toegang tot zorg(verlening) en dergelijke primaire faciliteiten mogen niet overgelaten worden aan de onzichtbare hand, maar dienen gefaciliteerd te worden door de staat, waar de samenleving en het individu centraal staan.
[1] Palm, I. (2005): De Zorg is geen Markt, Wetenschappelijke publicaties SP.
[2] Palm, I. (2005): De Zorg is geen Markt, Wetenschappelijke publicaties SP.
[3] an-Nabahani, T.A. (1990/1997); The Economic System of Islam, Khilafah Publications. 4th Edition; pp. 206.
