Plannen tot de bouw van een moskee stuiten in de westerse wereld, zowel Europa als Amerika, bijna altijd tot weerstand. In Zwitserland heeft deze aversie voor de moskee er al toe geleid dat de bouw van minaretten bij wet verboden is. En in verschillende andere landen heeft deze aversie voor de moskee geleid tot oproepen door politici tot bouwstoppen voor moskeeën of zelfs sluiting van bestaande moskeeën. Individuen binnen de samenleving hebben deze aversie dan weer uiting gegeven door fysieke aanslagen te plegen tegen moskeeën, zoals tegen de moskee van Groningen meest recent.
Een blik op de geschiedenis van de moskee, echter, laat zien dat de aversie tegen dit instituut wel op incorrect vooroordeel gebaseerd moet zijn.
De moskee van Profeet Mohammed (saw)
Toen Profeet Mohammed (saw) na zijn emigratie uit Mekka aankwam in Al Madina was het bouwen van een moskee feitelijk het eerste dat hij deed. Om de plaats voor zijn moskee te bepalen liet hij (saw) zijn kameel los. De kameel liep een stukje en ging vervolgens zitten op een stuk grond in eigendom van twee weesjongens, Sahl en Soehayl, de zoons van ‘Amr. Profeet Mohammed (saw) kocht de grond van Sahl en Soehayl en liet toen de bouw van zijn (saw) moskee beginnen. Terwijl de moslims aan het werk waren rijmden zij tezamen: “Er is geen leven behalve het leven in het Hiernamaals. O Allah, wees genadevol voor de Ansaar en de Moehaadjirien”. Profeet Mohammed (saw) probeerde met hen mee te rijmen, maar hij zij: “Er is geen leven behalve het leven in het Hiernamaals. O Allah, wees genadevol voor de Moehaadjirien en de Ansaar”, en dit rijmt niet in het Arabische. Profeet Mohammed (saw) zelf hielp de mensen bij de bouw en hij (saw) droeg stenen zoals zij stenen droegen. (Ibn Ishaaq).
De moskee gebouwd door Profeet Mohammed (saw) was niet veel meer dan een open plaats omheind door een muur van kleisteen. Hij was ongeveer 30 meter bij 35 meter groot en kende drie ingangen: de Deur van Genade (Baab ar Rahma), de Deur van DJibriel (Baab Djibriel) en de Deur van de Vrouwen (Baab al Nisaa). Een klein deel ervan had een beschutting tegen de zon. Dit deel bestond uit pilaren gemaakt van palmbomen, waardoor de bladeren van de palmbomen gelegd waren als een dak, en werd Al Soeffa genoemd.
Deze moskee gebouwd door Profeet Mohammed (saw) vervulde verschillende rollen. In de moskee verrichten de moslims tezamen het gebed. Niet enkel het vrijdagmiddaggebed maar alle gebeden. Allah (swt) zegt:
“In de huizen die met toestemming van Allah gebouwd zijn om Zijn naam te gedenken…” (Zie de vertaling van de betekenissen van de Koran, soera At Tauba 24, vers 36)
De moskee van Profeet Mohammed (saw) was dus een plaats voor aanbidding.
De moskee gebouwd door Profeet Mohammed (saw) werd ook gebruikt als school. Het is welbekend dat Profeet Mohammed (saw) de mensen in zijn (saw) moskee leerde over Islam. Maar de mensen leerden er ook lezen en schrijven. Profeet Mohammed (saw) heeft zelfs gezegd: “Wie naar mijn moskee komt met de oprechte intentie om les te geven en om waardevolle kennis te verspreiden zal een beloning krijgen gelijk aan de beloning voor degene die vecht voor de zaak van Allah (swt).” (Ibn Maadja, Ahmed). En: “Wie in de ochtend naar mijn moskee komt met de oprechte intentie om les te geven zal een beloning krijgen gelijk aan de Hadj.” (Tabarani).
Maar de moskee van Profeet Mohammed (saw) werd ook gebruikt voor de officiële aangelegenheden van de Islamitische Staat. In de moskee werd bijvoorbeed recht gesproken. Bijvoorbeeld, toen Hilal bin Oemayya (ra) zijn vrouw beschuldigde van overspel vond de rechtzaak tussen Hilal en zijn vrouw plaats in de moskee van Profeet Mohammed (saw), met Profeet Mohammed (saw) als rechter. En ook toen ‘Aiesja (ra) door de hypocrieten valselijk werd beschuldigd van overspel sprak Profeet Mohammed (saw) de mensen in zijn (saw) moskee toe. En de moskee van Profeet Mohammed (saw) was ook de plaats waar de delegaties van andere naties werden ontvangen. Één van de pilaren in de moskee van Profeet Mohammed (saw) is daarom bekend als Istiwana al Woefoed, de pilaar van de delegaties, omdat Profeet Mohammed (saw) altijd bij deze pilaar de delegaties ontving.
Hiernaast gebruikten de metgezellen van Profeet Mohammed (saw) zijn (saw) moskee ook als plaats voor ontspanning. In een bekend verhaal sliep ‘Ali (ra) in de moskee van Profeet Mohammed (saw) nadat hij ruzie had gehad met zijn vrouw Fatima (as). Profeet Mohammed (saw) maakte ‘Ali (ra) toen wakker in de ochtend door hem met een glimlach op zijn gezicht aan te spreken als “Aboe Toeraab”, vader van het stof, omdat het gezicht van ‘Ali (ra) stoffig was geworden door het slapen op de grond van de moskee. (Boechari). Verschillende metgezellen van Profeet Mohammed (saw) hebben ook verteld dat zij, in hun jonge jaren, de moskee van Profeet Mohammed (saw) gebruikten om een middagdutje te doen. ‘Abdoellah bin ‘Oemar (ra) heeft gezegd: “Tijdens het leven van de Boodschapper van Allah (saw) sliepen we gewoonlijk in de moskee en deden we ons middagdutje daar.” (Ahmed, An Nisaa’i, Aboe Dawoed).
Verder heeft ‘Aiesja (ra) bekend gemaakt dat in de moskee van Profeet Mohammed (saw) amusement werd georganiseerd. Ze (ra) zei: “De Boodschapper van Allah (saw) bedekte me terwijl ik keek naar de Abbessijnen die met hun speren speelden [een voorstelling gaven] in de moskee.” (Boechari, Moeslim). En Djabir bin Samra (ra) heeft gezegd: “Ik heb de Boodschapper van Allah (saw) meerdere malen aanschouwd terwijl hij (saw) in de moskee zat en zijn (saw) metgezellen poëzie reciteerden en verhalen vertelden uit Djahiliyya (de Tijd van Onwetendheid). Soms glimlachte hij (saw) dan samen met hen.” (Ahmed).
De moskee gebouwd door Profeet Mohammed (saw) was tenslotte ook de plaats van waaruit gezorgd werd voor de hulpbehoevende mensen in de samenleving. Wanneer Profeet Mohammed (saw) geld kreeg, dan bracht hij (saw) dit gewoonlijk naar de moskee om het te verdelen onder de mensen. Het goud ontvangen vanuit Bahrain bijvoorbeeld werd zo door Profeet Mohammed (saw) verdeeld. (Boechari). De moskee werd ook gebruikt om de hulpbehoevende mensen in de samenleving in op te vangen als zij geen woning hadden. Deze mensen sliepen dan in het overdekte gedeelte van de moskee, Al Soeffa. Zij werden daarom Ahl Al Soeffa, het volk van Al Soeffa, genoemd. (Boechari). Omdat zij altijd in de moskee waren en dus altijd bij Profeet Mohammed (saw), werden velen van hen grote hadiethgeleerden. De overleveraar van de meeste hadieth, Aboe Hoerayra (ra), was van onder de Ahl Al Soeffa.
De moskee van Profeet Mohammed (saw) was dus meer dan enkel een gebedshuis. De moskee van Profeet Mohammed (saw) was de plaats waar de mensen naartoe gingen om hun zielen te reinigen, middels gebed en ‘itikaaf (afzondering). En het was de plaats waar de mensen gingen om les te krijgen, over de juiste manier van leven en over de wetenschappen, zodat zij waardevolle leden van de samenleving werden. En het was de plaats waar de mensen kwamen om te rusten; om problemen in de relaties tussen hen op te lossen, middels de enige juiste en rechtvaardige rechtspraak; en om de relaties tussen henzelf te versterken, door samen plezier te maken. De moskee van Profeet Mohammed (saw) was dus werkelijk het centrum van het openbare leven in de Islamitische Staat in Al Madina.
De rol van de moskee in de Islamitische beschaving
De latere moslimgeneraties begrepen maar al te goed dat ook dit voorbeeld gesteld door Profeet Mohammed (saw), zijn (saw) voorbeeld voor wat betreft de rol van de moskee in de samenleving, gevolgd moet worden door de moslims. Want het is feitelijk onderdeel van de Soenna van Profeet Mohammed (saw), waarover Allah (saw) zegt:
“En wat de boodschapper u ook moge geven, neemt het en wat Hij u ook verbiedt, onthoudt u daarvan.” (Zie de vertaling van de betekenissen van de Koran, soera Al Hasjr 59, vers 7)
Dus maakten ook zij de moskee het centrum van hun leven. Overal waar de moslims gingen en zich vestigden, daar bouwden zij moskeeën. En deze moskeeën werden het centrum van de samenleving, omdat men van hieruit de spirituele reiniging organiseerden, het onderwijs, de rechtspraak, het amusement en het zorgen voor de behoeftigen in de samenleving.
De moskee gebouwd door Oeqba bin Naafi’i in Al Qairawan (hedendaags Tunesië) omstreeks het jaar 670 naar christelijke jaartelling is een beroemd voorbeeld hiervan. De stad Al Qairawan werd feitelijk van de grond af aan opgebouwd door de moslims en fungeerde geruime tijd als hoofdstad voor het door de moslims gecontroleerde deel van Afrika. Oeqba bin Naafi’i bouwde als eerste een moskee met er omheen / er aan vast een gebouw voor de overheid en de barakken voor de soldaten van de stad. De moskee was dus letterlijk het centrum van de stad. De moskee, bekend als “Djaami Oeqba” en ook simpelweg als Al Qairawan, werd al snel een centrum voor studie en onderwijs. Men bestudeerde er de verschillende Islamitische wetenschappen, maar ook geneeskunde, astronomie, taalkunde en techniek. Het onderwijs was openbaar en gratis. Vrouwen waren actief onderdeel van de studentengemeenschap. De moskee vestigde ook een grote bibliotheek en deze was de trots van de stad. Feitelijk iedereen in de stad, van jong tot oud en arm tot rijk, droeg bij om de bibliotheek in staat te stellen een zo groot mogelijke collectie boeken samen te stellen.
De Al Qairawan moskee en universiteit.
Onder invloed van de wetenschappelijke vooruitgang die tot stand werd gebracht hierdoor, bloeide de economie in Al Qairawan. De combinatie van kennis en rijkdom stelde de stad in het jaar 830 naar christelijke jaartelling in staat om nabij de moskee een professioneel ziekenhuis te bouwen. Het ziekenhuis droeg de naam Ad Dimna en had verschillende afdelingen, voor verschillende soorten van ziektes. Zo was er bijvoorbeeld een speciale afdeling voor lepra-patienten. De zieken werden verzorgd door vrouwelijke verpleegkundigen en twee typen van doktoren. Er waren specialisten op het gebied van medicijnen als dokter aangesteld, maar er waren ook Islamitische geleerden met veel kennis over medicijnen aangesteld als dokter. Deze laatste doktoren werden de foeqaha al badan genoemd. Iedere afdeling had ook een wachtruimte voor bezoekers van de zieken.[1]
Een ander beroemd voorbeeld van een moskee die het centrum van een stad was en de samenleving deed floreren is de moskee van Al Qarawiyyien (hedendaags Marokko). De moskee werd in het jaar 859 naar christelijke jaartelling gebouwd door de jonge vrouw Fatima al Fihri. Zij en haar familie waren oorspronkelijke afkomstig uit Al Qairawan[2], en was met haar familie verder naar het westen geëmigreerd. In Al Qairawan had Fatima geprofiteerd van het hoge niveau van het onderwijs in de stad. Toen haar vader, een rijke koopman, stierf erfde zij een fortuin. Ze nam toen een eed tegenover Allah (swt) en beloofde haar rijkdom te zullen gebruiken voor de bouw van een moskee Al Qarawiyyien, zoals de Djaami Oeqba in Al Qairawan. De moskee van Al Qarawiyyien groeide al snel uit tot een vooraanstaande universiteit, precies zoals in Al Qairawan plaatsgevonden had. Grote Islamitische geleerden studeerden en gaven les daar, zoals Ibn Chaldoen, de grondlegger van de moderne sociale wetenschappen; Al Idrissie, de topograaf; en Ibn al ‘Arabi de filosoof. De reputatie van Al Qarawiyyien was zo groot dat men vanuit Europa naar daar reisde voor studie. De grote filosoof uit de joodse traditie Maimonides studeerde in Al Qarawiyyien. Gerbert van Aurillac die later paus Sylvester II zou worden en die de “arabische cijfers” introduceerde in Europa, studeerde ook in Al Qarawiyyien. En vanuit Nederland kwam Jacobus Golius, de orientalist, astronoom en wiskundige, naar Al Qarawiyyien om te studeren. Golius gaf later les in wiskunde aan ondermeer de grote Franse filosoof Rene Descartes.[3] De Al Qarawiyyienn moskee en universiteit.
Al Azhar in hedendaags Egypte is de oudste nog immers bestaande universiteit in de wereld. Maar Al Azhar begon ooit, in het jaar 361 Hidjri, 972 naar christelijke jaartelling als moskee. Na de invasie van Bagdad door de mongolen, en de val van Islamitische Spanje, verzamelden velen van de grote geleerden uit die plaatsen zich in Caïro en begonnen les te geven aan Al Azhar. De universiteit van de moskee kwam zo tot bloei, om uiteindelijk tot een cenrtum van wetenschap in de Islamitische wereld uit te groeien. Op een gegeven moment studeerden er omstreeks 90.000 mensen vakken zoals Tafsier, Hadieth, Oesoel al Fiqh, Fiqh, Arabische taalwetenschappen, Arabische literatuur, geschiedenis, filosofie, logica en medicijnen.[4] Al Azhar (links) en Az Zaytoena (rechts).
Op de plaats van de olijfboom waaronder een Islamitische geleerde gewoonlijk les gaf in Tunis, bouwde men in het jaar 732 naar christelijke jaartelling de moskee en universiteit Az Zaytoena. In eerste instantie werden in Az Zaytoena de Islamitische geleerden opgeleid die in Islamitische Zuid-Italië en Spanje de mensen onderwijs moesten geven in Islam. Toen Tunis de hoofdstad werd van Noord-Afrika in plaats van Al Qairawan, bloeide de universiteit Az Zaytoena en ontwikkelde het zich tot één van de meest vooraanstaande centra van leren in de Islamitische wereld. Ibn Chaldoen gaf ook hier les. En de bibliotheek van de universiteit bevatte vele tienduizenden boeken met onderwerpen zo divers als de Islamitische wetenschappen, geschiedenis, taalkunde, geneeskunde, filosofie, natuurlijke mineralen, onderzoeksmethodologie.[5] Heel typerend voor de rol van de moskee in Islam is ook het feit dat het economisch hart van het gebied zich ontwikkelde rondom Az Zaytoena.
De moskee van Djenné in Mali, gebouwd uit kleisteen.
De grote moskee van Djenné in Mali, in het westen van de Islamitische wereld, is een verder goed voorbeeld van de rol die de moskee speelt bij handel. De moskee is gebouwd omstreeks de 6e eeuw Hidjri (13e eeuw naar christelijke jaartelling) toen de toenmalige heersers over Mali moslim werden, en de centrale markt voor handel ligt precies voor de moskee.[6] Dit is gebruikelijk in de Islamitische traditie omdat volgens het economisch systeem van Islam de Islamitische Staat ambtenaren moet benoemen die erop toezien dat bij de handel tussen mensen de Islamitische wet niet overtreden wordt. Deze ambtenaren moeten zich begeven op de markt om ervoor te zorgen dat niemand bedriegt, en om ervoor te zorgen dat er geen afspraken gemaakt worden die gebruik maken van voorwaardes die Islam verboden heeft. Deze “bewakers van de markt” moeten dus zeer bekend zijn met de Islamitische wetgeving betreffende handel en daarom is het natuurlijk dat zij vanuit de moskee opereren omdat de moskee het centrum van onderwijs is. Ook in het verre oosten van de Islamitische wereld vindt men daarom dat de handel werd gedreven voor de moskee in het centrum van de stad. Masdjid Baitoerrahman in Banda Atjeh, Indonesië, is een goed voorbeeld hiervan.
Conclusie
De moskee is door Islam dus een unieke en verheven positie gegeven in de samenleving. De moskee is in Islam het centrum voor rechtvaardigheid, omdat in de moskee de bronnen voor de enige juiste rechtspraak bestudeerd worden, omdat in de moskee dus rechters met de juiste visie op rechtvaardigheid opgevoed en gevormd worden, en omdat vanuit de moskee de rechtspraak en de controle over handel georganiseerd wordt. In de moskee, omdat daar de geleerden en de mensen met wijsheid en visie zich ophouden, vinden ook de politieke discussies plaats op basis waarvan ervoor gezorgd kan worden dat de heersers hun plichten nakomen en het goede beleid voeren. De moskee is in Islam ook het centrum vanwaaruit de zorg voor het welzijn van de mensen georganiseerd wordt. Vanuit de moskee wordt het bredere onderwijs georganiseerd, zoals de studie van medicijnen, waardoor ziekenhuizen een natuurlijk vervolg van de moskee zijn. En de moskee is in Islam ook het centrum waar mensen elkaar ontmoeten en waar zij gaan voor ontspanning, dus de moskee is ook de plaats van waaruit vreedzaam samenleven georganiseerd wordt.
Dit is waarom de moslims overal ter wereld zoveel van hun moskee houden; waarom zij altijd overal waar zij gaan moskeeën bouwen; en waarom zij bereid zijn om grote delen van hun inkomen af te staan voor de bouw en het onderhoud van hun moskee. Maar helaas is de moskee tegenwoordig in veel gevallen geen schim meer van het instituut dat deze in Islam behoort te zijn.
De tirannenheersers in de moslimlanden hebben echte studie en discussie verboden in de moskee, in hun pogingen de kennis en het denken over Islam kapot te maken. Aangezien zij Islam ook hebben verbannen uit de rechtspraak hebben zij de moskee ook deze rol van haar ontnomen. De universiteiten die zich ontwikkelden naast de moskeeën zijn veelal gesloten voor dezelfde redenen, of het curriculum is er compleet veranderd om iedere invloed van echte Islamitische ideeën – vooral op het politieke vlak – buiten de deur te houden. En om dit te kunnen realiseren hebben zij de moskeeën laten volstromen met spionen om de mensen in de gaten te houden, ten gevolge waarvan niemand zich nog echt op zijn gemak voelt in de moskee. Men komt er enkel nog voor het gebed, en gaat dan snel weer naar huis; dat is, ten minste, als de tirannenheersers de mensen ook het gebed in de moskee niet verboden hebben…[7]
Opvallend genoeg is de situatie van de moskee in het zogenaamd “vrije westen” niet veel anders. Iedere moslim weet dat een moskee in het westen voor het minste of geringste gesloten kan worden – wie een hond wil slaan vindt licht een stok, zo zegt het spreekwoord immers. Veel van de mensen die in het westen verantwoordelijkheid voor de moskee op zich hebben genomen hebben onder deze druk de belangen van de moskee geplaatst boven de belangen van Islam. Want bijvoorbeeld, waar Islam opleeft wanneer mensen in de moskee vrij kunnen denken en spreken over Islam, en sterft waar over Islam niet meer eerlijk gedacht en gesproken wordt; daar hebben zij vrij denken en spreken over Islam in de moskee verboden om te voorkomen dat “verkeerde ideeën” geuit worden die tegen de moskee gebruikt kunnen worden.
De glorieuze geschiedenis van de moskee maakt duidelijk dat dit een situatie is die uitermate te betreuren valt, zowel vanuit religieus en wereldlijk pespectief. De komende Islamitische Staat Al Khilafa zal deze situatie dan ook direct corrigeren en de moskee de haar toekomende rol in de samenleving teruggeven: als centrum van de samenleving.
________________________________________
[1] www.muslimheritage.com/uploads/Qayrawan.pdf [2] De stad Al Qarawiyyien in hedendaags Marokko werd gevestigd door emigranten uit Al Qairawan in hedendaags Tunesië. De stad heette daarom oorspronkelijke Al Qairawiyyien, oftewel “zij die uit Qairawan komen”. Dit werd later verkort tot Al Qarawiyyien. [3] www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=447 [4] www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?articleID=161 [5] www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?articleID=415 en www.en.wikipedia.org/wiki/Al-Zaytuna_Mosque [6] www.en.wikipedia.org/wiki/Great_Mosque_of_Djenn%C3%A9 [7] In verschillende landen in Centraal-Azië hebben de tirannenheersers wetten geïmplementeerd die het verboden maken voor kinderen om te bidden in de moskee. En over gans de moslimwereld werd het moskee-bezoek van mensen gecontroleerd. Wie te vaak naar de moskee ging kon rekenen op een bezoek van de geheime politie.
