De Verenigde Staten was opvallend actief betrokken bij de ontwikkelingen rondom de Rusland-Oekraïne-crisis alvorens de invasie van Rusland in Oekraïne plaatsvond. Niet alleen was de VS op de hoogte van de Russische plannen maar ook wanneer Oekraïne binnengevallen zou worden.
Bij meerdere gelegenheden gaf president Biden aan dat een Russische invasie van Oekraïne op handen was en bereidde hij de internationale gemeenschap voor op deze komende oorlog. Opmerkelijk genoeg nam het geen noodzakelijke voorzorgsmaatregelen om de invasie van een expansionistische kernmacht aan de grenzen van zijn ‘bondgenoot’ Europa af te schrikken. De VS kwam niet verder dan dreigen met sancties.
Sterker nog, de VS voedde voorafgaand aan de escalatie, de bestaande spanningen tussen Europa en Rusland, door aan te kondigen dat ze een reeks grootschalige militaire oefeningen in Oost-Europa zou uitvoeren met NAVO-partners. De ‘Defender Europe 20’ oefening die bijna 40.000 man sterk is zou de eerste militaire ‘deployment’-oefening zijn met het Amerikaanse leger op Europees grondgebied in de afgelopen halve eeuw. Bij deze oefening zouden 20.000 Amerikaanse militairen betrokken worden die vanuit hun basissen in Noord-Amerika verplaatst zouden worden naar locaties in heel Europa, waaronder Polen, de Baltische staten, sommige Scandinavische landen en Duitsland.
Echter werd er roet in het eten gegooid met de opkomst van de coronapandemie. Echter het jaar daarop, als onderdeel van de oefening ‘Steadfast Defender 2021’, stuurde het Pentagon 9.000 troepen naar Europa, inclusief naar landen in de Balkan en de Zwarte Zee.
Deze oefeningen herinnerden Rusland aan de ‘Reforger oefening’ in de Koude Oorlog waar de NAVO jaarlijks militaire oefeningen hield tussen 1967 tot 1993. De Sovjet-Unie, nu Rusland was de vijand en deze oefeningen werden gehouden om de NAVO-bondgenoten gerust te stellen dat het Amerikaanse leger te alle tijde in staat is om snel op te treden in Europa, mocht de noodzaak zich voordoen dat er een invasie zou plaatsvinden door het Warschaupact.
De terugkeer van REFORGER-achtige oefeningen van de VS en de NAVO trok de aandacht van het Kremlin, die sprak zich meerdere malen hierover uit.
De VS heeft dus niet alleen niets gedaan om een dreigende invasie te voorkomen, het heeft deze zelfs bevorderd door Rusland te provoceren in Oost-Europa met militair machtsvertoon. Ook heeft de VS, Oekraïne gebruikt als lokaas omdat deze toenadering zoekt tot de EU en de NAVO, welke door Rusland beschouwd wordt als een dreiging. Rusland beschouwt Oekraïne namelijk als haar achtertuin en als een bufferzone tussen Europa en Rusland. Dit werkte als een rode lap op een stier en het was slechts een kwestie van tijd dat Rusland verleid zou worden om haar ambities waar te maken.
De VS lokte hiermee een reactie uit van Rusland en gaf dus impliciet een akkoord om Oekraïne binnen te vallen.
Voor Rusland is de annexatie van Oekraïne slechts een onderdeel van een breder plan om de positie van Rusland op het internationale toneel te herstellen. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie zei de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright in 2000 het volgende over president Poetin: ‘Hij is bedroefd met wat er met zijn land is gebeurd en is vastbesloten om zijn grandeur te herstellen.’ Sindsdien houdt Rusland de voormalige Sovjetrepublieken stevig in de greep. In 2008 annexeerde het delen van Georgië en in 2013 annexeerde Rusland de Krim, ten zuiden van Oekraïne en nu probeert het het oosten van Oekraïne met geweld te annexeren.
Om deze expansionistische drift te stoppen, confronteerde de VS, Rusland met de EU in Oekraïne. De publieke toespraken van Poetin waar hij zijn grandioze visie van een groot Rusland verkondigde, werden gretig gebruikt om een publieke opinie te creëren tegen Poetin en zijn idealen. Zijn oorlogsvoorbereidingen en de uiteindelijk invasie van Oekraïne bevestigde dit nogmaals. Hij werd geportretteerd als de belichaming van kwaad, een nieuwe Hitler en gevaar voor de vrede en veiligheid van het vrije Westen. Wat resulteerde in een lange lijst met zware sancties door de VS, het VK, de EU, Japan, Australië, Nieuw-Zeeland en Taiwan om Rusland te straffen en te isoleren. Zoals de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen het verwoordde: “De Russische president Vladimir Poetin moet en zal falen.” Deze sancties hebben in de nabije toekomst misschien geen direct effect, maar het zal op de lange termijn zeker effect hebben op Rusland en zijn positie verzwakken. Precies de positie waar de VS, Rusland wil hebben.
Aan de andere kant maakte de VS ook gebruik van deze crisis om aan de oostgrens van Europa onrust te zaaien om de EU onder druk te zetten om het terug te brengen naar de Amerikaanse invloedssfeer. Sinds Trump en de nederlaag van de VS in Afghanistan heeft de EU haar vertrouwen in de VS verloren en is ze haar eigen koers gaan varen. De VS wil deze ontwikkeling omkeren door een probleem voor Europa te creëren dat het niet alleen aankan.
Dit onvermogen om op te treden tegen de recente Russische dreiging is precies wat we in de EU hebben gezien. De EU heeft weer eens laten zien dat zij verdeeld is en geen sterke militaire slagkracht heeft. Zoals de Duitse oud-minister van Defensie A. Kramp-Karrenbauer zei: “Ik ben zo boos op onszelf, omdat we historisch hebben gefaald. Na Georgië, de Krim en de Donbas hebben we niets voorbereid dat Poetin echt zou kunnen afschrikken. We zijn de les van Schmidt en Kohl vergeten dat onderhandelingen altijd voorrang hebben, maar tegelijkertijd moet je militair zo sterk zijn dat niet onderhandelen voor de andere kant geen optie kan zijn.” De EU werd dus opnieuw herinnerd aan haar zwakheid en dat het nog steeds de militaire macht en invloed van de VS nodig heeft.
Gebruikmakend van de verzwakte situatie van Europa, bemoeide Biden zich zelfs met de binnenlandse kwesties van Europa. Hij haastte zich bijvoorbeeld om sancties op te leggen aan de Nord Stream 2-gaspijpleiding waar de VS zich vanaf het begin sterk tegen verzette, maar niet in staat was om te stoppen, maar nu wel. De VS lijkt hiermee te slagen om de Oekraïne-crisis te gebruiken om haar grip in de EU te verstevigen.
Hierdoor is Europa een speelbal geworden voor zowel de VS als Rusland. Beiden zijn erop uit om de EU verder te verzwakken, de VS wil de EU weer terug in haar invloedssfeer en Rusland is gebaat bij een verdeeld en zwak Europa. Daarom is een scenario om een crisis op Europees grondgebied te creëren niet ondenkbaar, zoals een mogelijke escalatie van de wrijvingen tussen Serviërs en Bosniërs in Bosnië-Herzegovina in hartje Europa.
Het lijkt er dus op dat de VS profiteert van de oorlog in Oekraïne. Oekraïne wordt gebruikt en wordt in de steek gelaten door zowel de NAVO als de EU en in het beste geval zal het zijn oostelijke regio’s aan Rusland moeten afstaan. Rusland zal er waarschijnlijk in slagen om het oostelijke deel van Oekraïne tot aan de Krim te annexeren en een pro-Russisch regime te installeren. Het plan is dat Rusland door de opgelegde internationale sancties en isolatie op de lange termijn verzwakt zal worden (tenzij de relatie en samenwerking tussen Rusland en China verbetert). En de machteloosheid van de EU tegen de Russische agressie werpt haar opnieuw in de schoot van haar grote broer; de VS.
