Een decennia terug was Turkije op economisch vlak ‘booming’. De Turkse munt stond sterk ten opzichte van de dollar en de Turkse levensstandaard deed niet of nauwelijks onder aan de westerse standaarden. Dit leidde ervoor dat Turken zelfs van de derde generatie hun geluk zochten in het land van hun voorvaderen. Ook voor niet-Turken uit Europa werd het een trekpleister.
Het groeimodel dat de stimulans gaf aan een opkomende economie in Turkije baseerde zich onder andere op pijlers zoals, lage rentetarieven en goedkope leningen en het doorvoeren van een liberaal economisch beleid. Met name de lage rentetarieven en goedkope leningen hebben ervoor gezorgd dat een betrekkelijke welvaart ervaren kon worden, want tegen lage rente kon men geld lenen. Dit werd ook massaal gedaan door zowel privépersonen als ondernemingen. Alleen al 34 miljoen privépersonen hebben in 2021 een lening uitstaan bij kredietverstrekkers. Dit is een ruime meerderheid van de Turkse bevolking boven de 18 jaar. Hierdoor ervaarden relatief veel mensen een financiële voorspoed maar wel met geleend geld, dus met geld dat niet van hen was.
Het geld dat massaal geleend werd door privépersonen en ondernemingen bestond voor 90% weer uit geleend geld uit buitenlandse kredietvertrekkers. Het Turkse ministerie van Financiën kondigde eind maart dit jaar aan dat het hoofdschuld die Turkije heeft maar liefst 262,1 miljard dollar bedraagt maar vanwege de rente en garantiekosten op de schulden opgelopen is tot 448,4 miljard dollar. Dit is een stijging van bijna het dubbele van de schuld. Daarnaast bedraagt het jaarlijkse schuldbedrag dat afgelost moet worden 168,7 miljard dollar. Tot nu toe is de Turkse overheid niet in staat geweest om zelfs de jaarlijkse korte termijnschulden in vreemde valuta af te lossen. Bovendien is dit tekort niet eenmalig maar zal op structurele basis meegenomen worden in de komende aflossingen waardoor Turkije in een steeds groter wordende schuldencrisis getrokken zal worden.
De keerzijde van deze tijdelijke financiële opleving leidde dus tot hoge buitenlandse schulden op basis van buitenlandse valuta. Dit heeft bijgedragen aan de financiële crisis waar de Turkse lira het laatste kwartaal van dit jaar in belandde. De waarde van de Turkse lira ten opzichte van de dollar, bedroeg in oktober 8,86 en midden december zelfs 16,42 Turkse lira. Hiermee verloor de Turkse lira binnen een paar maanden bijna het dubbele van zijn waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar. De belangrijkste oorzaak van de devaluatie van de Turkse munt is te wijten aan de hoge buitenlandse schuld en de rente die daarop komt die de Turkse overheid niet op tijd kon terugbetalen. Dit zorgde ervoor dat buitenlandse investeerders terughoudend waren om te investeren in Turkije en het gebrek aan vertrouwen in de Turkse lira resulteerde ook dat men massaal de toevlucht zocht in vreemde valuta in plaats van de Turkse lira. Dit heeft de devaluatie van de Turkse lira in de hand geholpen waardoor het in korte tijdbestek zo kon escaleren.
Tijdens deze crisis verscheen president Recep Tayyip Erdogan regelmatig op nationale televisie om de mensen gerust te stellen en hun vertrouwen in te winnen, door enerzijds de oorzaak van de devaluering van de Turkse munt te wijten aan manipulatie van buitenlandse mogendheden. Hij zei dat Turkije zich bevindt in een “economische onafhankelijkheidsoorlog”. Ook weigerde hij de rente te verhogen om de inflatie te verminderen, ondanks dit besluit indruist tegen de fundamentele kapitalistische economische theorie dat in Turkije uitgevoerd wordt. Hij zei: “we zullen het niet toelaten dat onze natie verpletterd wordt door rente” en kondigde dat hij niet zal meegaan met degenen die rente ondersteunen. Ook zei hij: “Deze kwestie is geen gewone kwestie, wat is er met onze vrienden aan de hand dat ze verdedigers zijn geworden van rente. Zolang ik in functie ben, het spijt me, zal ik mijn strijd tegen rente tot het einde voortzetten evenals mijn strijd tegen inflatie.” Hij ondersteunde dit met islamitische oordelen en zei: “… we verlagen de rente, verwacht niets anders van mij”. “Als moslim zal ik blijven doen wat de nas (verwijzend naar het verbod op rente in islamitische teksten) vereist.” Door de islamitische sentimenten van het volk aan te spreken probeerde hij zijn economische wanbeleid enigszins af te zwakken.
Na maanden van crisis, herpakte de Turkse lira zich na beloftes van president Erdogan dat hij de spaargelden van de burgers zal compenseren tegen valutaschommelingen. Dit versterkte het vertrouwen van de mensen in de Turkse lira en ze begonnen dollars in te wisselen voor Turkse lira’s. De staat beloofde garant te staan voor het tekort dat wordt veroorzaakt door valutaschommelingen met als voorwaarde dat zij zouden sparen met Turkse lira’s. Vrij vertaald betekent dit in de realiteit dat een persoon of een bedrijf een miljoen Turkse lira heeft staan op zijn spaarrekening, één jaar later twee miljoen Turkse lira’s zal worden als de dollar in één jaar twee keer zo sterk zou worden ten opzichte van de lira. De staat zal dan meer betalen. Met andere woorden: de staat betaalt de extra rente voor spaargelden. Dus waar is de “nas” gebleven waar Erdogan het over had? Geldt het islamitische renteverbod alleen voor Amerikaanse dollars en niet voor Turkse lira’s?
Sterker nog, de afgelopen 20 jaar is de samenleving juist meer dan ooit tevoren de mogelijkheden aangereikt om leningen aan te gaan via staatsbanken. Gedurende deze periode zijn rentedragende staat-gesponsorde leningen volop toegepast. De meerderheid van de Turkse samenleving zijn renteschuldenaren en worden gemotiveerd om door te gaan zolang ze investeren in lira’s. Dit maakt zijn anti-rente houding niet erg geloofwaardig. Ook kan men niet oproepen tot lage rentetarieven net zoals men niet kan oproepen om minder alcohol te consumeren, of minder buitenechtelijke relaties te hebben, of minder te bedriegen en te stelen of minder een afgod te aanbidden. De enige juiste houding en oproep is dat islam dit soort zaken compleet heeft verboden ongeacht hoeveelheid en aantal.
Tot zover met betrekking tot de “nas” dat gerelateerd is aan rente. Waar blijft de “nas” als het gaat om de samenleving te organiseren. Of is er geen “nas” gekomen om het te organiseren? Zoals “nas” met betrekking tot alcohol, prostitutie, kledingvoorschriften, regulering van de seksen, onderwijs, financiën, economie, relaties met andere staten, staatsbestuur enzovoort. Allemaal zaken die in Turkije geordend worden volgens het seculier gedachtegoed en niet volgens islam.
Dus het actieplan van Erdogan waar de staat garant staat voor de tekorten die worden veroorzaakt door valutaschommelingen, druist niet alleen in tegen islam, maar het is ook een foute oplossing die het corrupte systeem in leven zal houden. Dit komt omdat de staat, om dit monetaire compensatieplan uit te voeren, geld nodig heeft die het niet bezit. Het is niet eens in staat om de rente van zijn eigen schulden af te betalen, hoe gaat het de compensatie betalen als gevolg van valutaschommelingen? Dit betekent dat de staat meer op rente gebaseerde leningen zal nemen en hierdoor zijn buitenlandse schuld nog meer zal verhogen, terwijl de op rente gebaseerde schulden de oorzaak waren van deze financiële crises. Het zal evenmin in staat zijn om ook deze schulden terug te betalen waardoor een eeuwige schuldenketen zal worden veroorzaakt. En hiermee de deur wagenwijd geopend zal worden voor de koloniale machten om hun hegemonie nog meer te consolideren.
