Nifaaq wordt meestal vertaald als hypocrisie. Nifaaq betekent het tonen van overeenstemming maar tegelijkertijd iets slechts verbergen. Er zijn op hoofdlijnen twee soorten nifaaq. De eerste is de nifaaq in het credo oftewel de ‘aqieda wat ertoe leidt dat een persoon voor eeuwig bestraft zal worden in het Hellevuur en nifaaq in handelingen/daden wat een grote zonde is.
Allah (swt) zegt in Soerat An Nisaa:
“Voorzeker de hypocrieten zullen in de laagste verdieping van het Hellevuur verblijven”
Abdoellah ibn Mas’oed heeft hierover gezegd dat de hypocrieten in het laagste gedeelte van djehennam zullen verblijven in grafkisten van vuur.
Dus met andere woorden in het diepste duisternis van de Hel wordt de hypocriet nog eens in extra duisternis van een grafkist geplaatst.
Als wij het wereldse vuur als voorbeeld nemen ter illustratie, weten wij dat vuur het heetst is bij het dichtste punt van de bron. Dus de vlammen bovenaan zijn niet heter dan de verbranding die plaatsvindt in het laagste gedeelte van het vuur. Als ditzelfde het geval zal zijn voor het Hellevuur, stel je dan eens voor wat een bestraffing dit zal moeten zijn.
Ibn Jurayj zei over de hypocrieten:
“Zijn werkelijke daden zijn anders dan wat hij laat zien en wat hij verbergt is verschillend van wat hij uitspreekt, zijn aankomst en zijn aanwezigheid zijn niet hetzelfde als zijn vertrek en afwezigheid.”
Met andere woorden de hypocriet (moenafiq) heeft een tegenstrijdige persoonlijkheid. Aan de mensen en het publiek wil hij laten zien hoe vroom hij is terwijl hij in het geheim niet eens gelooft of geen oprechtheid bezit jegens Allah of Zijn Dien.
In dit artikel gaan wij in op een aantal van de kenmerken van Nifaaq omdat dit een zeer gevaarlijk type ziekte van het hart is. Allah ﷻ heeft de moenafiqien in verschillende surah’s uitgebreid beschreven zodat wij die fouten kunnen vermijden.
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ ءَامَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الأْخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِينَ – يُخَـدِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ ءَامَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إلاَّ أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ
“En onder de mensen zijn er degenen die zeggen dat zij geloven in Allah en in de Laatste Dag terwijl zij niet geloven. Zij denken dat zij Allah en de gelovigen kunnen bedriegen terwijl zij niemand anders voor de gek houden zichzelf.” (Surat Al Baqarah vers 8 en 9)
Om te begrijpen wat precies nifaaq veroorzaakt en wat haar kenmerken zijn dienen wij eerst een stuk van de voorgeschiedenis te kennen van de eerste moenafiqien in de geschiedenis van de Oemma.
Toen de boodschap van de Profeet ﷺ begon in Mekka waren er nog geen moenafiqien. Dit komt omdat de Moslims in Mekka nog niet sterk genoeg waren om überhaupt gevreesd te worden door de moesjrikien en de koeffaar. De eerste moenafiqien verschenen pas in Medina toen de Profeet ﷺ en de Moslims een autoriteit hadden gevestigd in de vorm van de Islamitische Staat. De aanstelling van de Profeet ﷺ als leider van Medina werd door bepaalde personen een reden voor haat en jaloezie voor de Dien van Allah.
Ibn Kathir meldt dat het begin van nifaaq pas ontstond na de slag van Badr toen de Moslims aan kracht hadden gewonnen. Een van de leiders in de tijden van djahiliya in Yathrib was Abdoella ibn Oebay ibn Saloel. Hij was de leider van de Khasradj stam in Yathrib. Hij zou eigenlijk de nieuwe heerser worden van Yathrib maar precies rond dat moment kwamen de mensen in aanraking met Islam en de Boodschapper van Allah ﷺ werd verkozen als leider in plaats van hem. Sindsdien had Ibn Saloel een diep gekoesterde haat voor Islam wat ook begon in de vorm van nifaaq tijdens de slag van Badr toen hij zei: “Nu is de Dien van Allah duidelijk geworden”. Hij deed zich dus sinds dat moment voor als Moslim samen met een aantal andere joden in Medina. De reden hiervoor is dat de macht van de Moslims duidelijk is geworden en dat zij niet langer een zwakke doelgroep waren.
De Profeet (saw) heeft in een bekende overlevering in Sahih Moeslim vier kenmerken genoemd van nifaaq.
Het is overgeleverd door Abdoellah ibn Amr dat de Profeet ﷺ zei: “Er zijn vier karakteristieken, als een persoon alle karakteristieken heeft dan is hij een volledige hypocriet. En wie een van deze eigenschappen heeft dan heeft hij een eigenschap van een hypocriet totdat hij deze opgeeft. Als hij spreekt, dan vertelt hij een leugen, als hij een pact sluit dan breekt hij die, als hij een belofte maakt dan komt hij die niet na, en als hij een discussie voert, dan doet hij dat met grof taalgebruik.”
Kort samengevat zijn er dus vier dingen waar wij voor moeten uitkijken volgens deze hadith:
• De waarheid spreken en niet liegen. Hierbij moeten wij ook opletten dat wij niet makkelijk omgaan met ‘kleine leugens’. Want iedere zonde, hoe klein het ook is, zal op een gegeven moment opstapelen totdat het achteraf te laat zal zijn.
• Kom je afspraken na. Dit betekent natuurlijk niet alleen wereldse afspraken zoals je werk of school maar belangrijker nog je verplichtingen opgesteld door Islam. Het eerste pact die wij allemaal hebben afgesloten is die met Allah ﷻ toen wij de shahaada uitspraken: Laa illaaha il Allah, Moehammadan Rasoel Allah.
• Vergeet nooit dat je hasaanaat niet moet weggooien door je tong. Je tong is namelijk een van de grootste verbrander van hasanaat als je die niet onder controle houdt. Word je emotioneel tijdens een hevige discussie? Verlaat de discussie, gelijk krijgen staat niet gelijk aan je eigen zelfwaarde. Dus bescherm jezelf tegen je eigen ego en je tong.
Houd in gedachte dat deze vier karakteristieken niet de enige eigenschappen zijn van nifaaq want er zijn vele overleveringen die spreken over nifaaq en zaken die aantonen dat iemand een moenafiq is. Zoals bijvoorbeeld: de liefde voor ‘Ali en de liefde voor de Ansaar zijn twee aspecten die een Moslim dient te hebben en haat voor hen is een signaal van nifaaq. In dit artikel zal ik me echter alleen beperken tot de meest bekende en urgente eigenschappen van nifaaq.
In een hadith overgeleverd door ibn Omar in Muslim:
De profeet ﷺ zei: “De gelijkenis van een hypocriet is net als een schaap die doelloos tussen twee kuddes ronddwaalt. Het schaap gaat soms naar de ene kudde en dan weer naar de ander.”
Dus uit deze overlevering zien wij dat de moenafiqien geen loyaliteit hebben aan de Moslims maar eerder aan hun eigen wereldse belangen. Zij gaan met de stroom mee als hen dat uitkomt en zij durven niet hun waarheid te spreken. Met andere woorden, zij zijn te laf om aan te geven wat hen dwarsligt en hun wrok en haat jegens Islam is alleen maar aan het vermeerderen.
Gevaren van nifaaq
Het verschijnsel nifaaq is iets wat zich niet manifesteert in het openbaar. Je kan het namelijk niet zien met je eigen ogen zoals je bid’a (innovatie van de dien) bijvoorbeeld duidelijk kan zien. Dit komt omdat nifaaq in de eerste instantie een toestand van het hart is. Nifaaq verbergt koefr of iets slechts met een uiterlijke vertoning van iemaan. De enige die jij kan aanrekenen op nifaaq in dit leven is jezelf. Zelfs als je iemand ziet die alle vier eigenschappen van nifaaq heeft, dan nog kun je niet het onderscheid maken tussen een moenafiq en een fasiq of een dhaalim. Het eerste gevaar is dus dat je jezelf vrijpleit dat je niet deze eigenschappen zal bezitten omdat je daar te goed voor bent.
Verder is het zo dat de mentaliteit van de hypocrieten vrijwel allemaal hetzelfde met elkaar gemeen hebben. Zij hebben een extreme liefde voor de doenja, zij hebben een extreme liefde voor henzelf en zij zien dat zij meer recht hebben op bepaalde gunsten dan anderen. Dit zagen wij ook terug in de tijd van de Profeet ﷺ toen een groep van de moenafiqien de Moslims uit Medina wilde verdrijven vanwege een dispuut tussen twee individuen.
Zo ook in het voorbeeld van Ibn Saloel en zijn haat jegens Islam. Hij zou leider worden maar in plaats daarvan is er een Profeet gekomen die het leiderschap kreeg. Nu is het zo dat een leider pas zichzelf geschikt mag noemen als hij eerst en vooral het beste voor zijn volk wil realiseren. Ook al zou dat tegen zijn eigen individuele belangen of persoonlijke wensen ingaan. Was hij oprecht geweest, dan had hij juist blij moeten zijn voor zijn volk dat nu leiding zal krijgen van de Boodschapper van Allah ﷺ. En hierin zit er een lering voor ons allen. Wij moeten niet denken dat onze eigen belangen belangrijker zijn dan de verplichtingen van Islam. Onze prioriteiten in dit leven moeten wij laten bepalen door Islam. Wat het oordeel van Islam ook moge zijn, ons verstand moet hier de onderdaan in zijn. Hoor het, accepteer het.
Een ander overeenkomst die de moenafiqien met elkaar delen is dat het beeld dat anderen van hen hebben belangrijk is voor hun eigenwaarde. Hoe vroom zij zijn, hoe gul zij zijn, allemaal goede daden die zij graag gezien willen laten worden omdat hun identiteit afhankelijk is van de goedkeuring en afkeuring van de mensen. Hierin moeten wij waakzaam zijn in het feit dat wij niet op aarde zijn gekomen om de mensen tevreden te stellen maar enkel Allah ﷺ. Bovendien hoeven wij niet te rekenen op de mensen aangezien wij altijd onze daden moeten koppelen aan de beloning en bestraffing van Allah. Dit zal insja Allah ook oprechtheid creëren in onze daden.
Tot slot, het grootste gevaar is dat de moenafiqien niet per se uitzien als smiegels en monsters. Nee, in verschillende overleveringen wordt zelfs aangegeven dat de moenafiqien eloquente speeches kunnen geven, en daarbij is het dus makkelijk voor de onwetenden om in de val gelokt te worden. Want als er een doel is die de moenafiqien met elkaar gemeen hebben dan is dat wel de aanval op Islam en de vernietiging van de Moslims vanuit binnenuit proberen te realiseren. Maar Allah is de Almachtige en Hij is degene die de Dien beschermt. En aan ons de taak om de da’wah te dragen, de concepten te verduidelijken aan de Moslims zodat geen enkele kwaadwillende de kans krijgt om de Moslims op een dwaalspoor te brengen met dwalende concepten.
Abdel Haqq
